اسلایدر

ایلین اون‌ایكینجی آیی موغانین چوخلو یئرلرینده، ایندی ده بایرام آیی آدلانیر. بو آی‌دا، دؤرد چرشنبه، حیاتین دؤرد اؤنملی اؤیه‌لری(سو، اود، یئل، تورپاق) ایله باغلانیب و اونلارا گؤره چئشیدلی دب‌لر، تؤرن‌لر(مراسم) و رسم‌لر یارانمیشدیر.

مومكوندور كئچمیشده اودا، سویا، یئله و تورپاغا سایقی، باشقا اینانج(اعتقاد) و تاپینما(عبادت) اوستونده اولوب. زامان سورجینده بو اینانج(اعتقاد) و تاپینما یئرینی باشقالاری ایله دَییشسه ده، او اؤیه­لره(عناصر) سایقی و اونلارلا باغلی دب‌لر، تؤرنلر اؤزونو اولدوغو كیمین یا بیر آز دییشیك بیچیم­ده قورویوب(حفظ ائدیب) ساخلامیشدیر. اؤرنك اوچون؛ آزربایجاندا ایسلامدان اؤنجه، قام- شامانلیق یا باشقا یوكوم اینانجی ایله یاشایان تورك‌لر، اودو قوتسال سانیب و اونا تاپینیرمیشلار، او چاغلار بو اینانج‌لا باغلی تورلو-تورلو(فرقلی- فرقلی) دبلر، آیین‌لر و اینانج‌لار یارانمیشدیر، آما ایندی بیزیم خالقین دینی، شامان دینی اولماسا دا، او چاغ‌لارداكی كیمی اودا تاپینماسالار دا، اونونلا باغلی دب‌لرین،  هله ده ایزلری قالیر.

اسكی اینسانا تاپینماق ایلنجه دئییلدی. او آدام اوچون اؤلوم-دیریم مسئله‌سی ایدی. او، یئنیلمز، گوجلو و قورویوجو و یارادان اولان بیرینی آختاریردی كی، یامان گونونده اونا سیغینا، هئچ اولماسا اونون آجیغینا توش گلمه‌یه. اونا گؤره دوغال یارانیش‌دا، هر بیر «نسنه»ده بو اؤزللیك‌لری گؤروردو، گؤزدن قاچیرماییب، اونا سیغینیردی.

یارانیشین فلسفه‌سینی بیلمه‌ین آدام، سیرلی بیر دونیا ایچینده اؤزونو آرخاسیز گؤروردو. دوغال گوج‌لرین، ندنینی و نه ایسته‌دییینی بیلمیردی. ایلدیریم نییه شاخیییر؟ قاسیرغا نییه قوپور؟ یئل ندن گوجلو اسیر؟ یئر نییه ترپه‌نیر؟ آلوو نییه یاشیل مئشه‌لری و حیاتی یاندیریر؟ و.... اینسان بئله بیر اولای‌لارین ایچینده، اؤزونو قورویوب ساخلاماغا چالیشیردی. بو گوج‌لری جانلی سانیردی. اونلارین بیر دیله‌یی و ایسته ‌یی اولماسینی دوشونوردو. اونا گؤره بیرینه یالواریردی، باشقا بیرینه، بزه‌نیب اؤزونو گوجلو گؤسترمك ایسته‌ییردی، بیرینه قوربان كسیردی، بیرینه آیین-اویون قوروب تؤرن ساغلاییردی و سونوندا بیرینه تاپینیردی.

ایلین سون آیین‌داكی «هر بیر چرشنبه، طبیعتین بیر اؤیه‌(عنصر)سی ایله علاقه‌لندیریلمیش و بئله لیكله اجدادلاریمیزین اسكی تصوورلرینده ایل آخیری چرشنبه‌لر یارانیب، قوتساللاشدیریلمیشدیر.

اسكی اینانج‌لارا گؤره، بو چرشنبه‌لرین هر بیرینده طبیعتین دؤرد اؤیه‌سیندن بیری دیریلمیش، بدیعی تفكورده انسان جیلدینده تصور ائدیلن هر بیر چرشنبه ایله باغلی خالق بؤیوك شنلیك و مراسیم‌لر دوزلتمیشدیر.

میللی یادداشدا "ایل آخیر چرشنبه‌لر" كیمی یاشایان بو چرشنبه‌لرین هر بیری حاققیندا ائل آراسیندا بیر - بیریندن بویالی آیین، اعتقاد، اینانج، میف، افسانه و روایتلر یارانمیش، ابتیدایی بدیعی تفكورون نمونه‌لری كیمی، اونلار (ایل آخیر چرشنبه‌لر) خالقین شفاهی یادداشیندا ابدیلیك یاشامیشدیر. ایل آخیر چرشنبه‌لرله باغلی بؤیوك بیر قیسم اسكی اعتقادلار، آداملاری چوخ پیس و ضررلی عادت و نیت‌لردن اوغورلوقدان، ریاكارلیقدان، اخلاقسیزلیقدان، تكبردن، پاخیللیقدان، باشقاسینین وارداتینا[وار دؤولتینه]  گؤز دیكمك‌دن چكیندیرمیش، اونو حلال زحمته چاغیرمیش، آداملاردا امه‌یه، توپراغا درین محبت آشیلامیشدیر. نوروز آیین و اعتقادلاریندا عدالته،خوشلوغا، رحمه بؤیوك احترام وار.»¹

بوتونلوكده، ایلین سون چرشنبه‌لرینین هر بیری، آتا- بابالاریمیزین مین ایللر بویو یاشادیغی، قوتسال اینانج‌لار و دویغولاری ایله باغلی اولدوغو اوچون، بو گون، اونلاری اؤز دونن‌یمیز و كئچمیشیمیز كیمی بیلمه‌یه و قورویوب یاشاتماغا بورجلویوق.

كئچمیشده، دؤرد اؤیه دؤرد چرشنبه ده اؤزل بیچیمده، دب‌لر و آیین‌لر ایچینده آتا- بابالاریمیزین اَلی ایله تام اینام و اینانجلا یاشاسا دا، ایندی بو دب‌لر چوخ یئرده بوتونلوكله ایلین سون چرشنبه‌سینه توپلانیب و چوخ گؤزل سئوینج و شنلیك‌لر ایچینده، آرادا ایناملا و آرادا دا ایلنجه كیمی یئرینه یئتیریلیر. (سون چاغلاردا اونودولماقدادیر)

چرشنبه آخشامیندان اؤنجه اونون گلمه‌سی اوچون بیر نئچه ایش‌لر گؤرولور:

-تكه اویناتما دبی: تكه اویناتما چرشنبه‌لره باغلی دئییل، بایرام آیی‌نین ایچینده اولدوغونا گؤره بورادا یازماق ایسته‌دیك.

«كئچی اونقونونا(توتم) اینام چوخ تورك دیللی خالقلارین میتولوژی­سینده، افسانه­وی ناغیل‌لاریندا اؤز عكسینی تاپمیشدیر...كئچی تورك دیللی خالق‌لاردا یازین بلیرتیسیدیر. محض بونا گؤره ده بیر چوخ تورك دیللی خالق‌لاردا، ائله­جه ده آذرباجانلی­لاردا كئچی یازی گتیرن گونش‌له ، اونون بلیرتیسی اودلا بیرگه یاد ائدیلیر...  یازین گلمه­سی مراسیمینده یازی آچیقدان – آچیغا[آچیق-آیدین] تمثیل ائدیر و  كئچی – یاز، قیشین بلیرتیسی كوسا ایله موباریزه آپاریر آذربایجانلی­لاردا «كوسا – كوسا» اویون – مراسیم تاماشاسی بئله بیر موباریزه­یه حصر اولونموشدور.»²

بیرده بونو دئمك اولار كی، كئچی قیش دیرگی‌سی(حئیوانی) دئییل و قیشین سویوغونا دؤزومو لاپ آز اولور. مال- داوارین ایچینده كئچینی تئز سویوق وورور. حتی بیری تئز اوشوینده "كئچی كیمین نه تئز سویوق وورور سنی" سؤزو ده دئییلیر. اونا گؤره كئچی اؤزونو قاباغا آتیب تكه كیمین بزه‌نیب قیشی و سویوغو قووماغا و یازین گلیشینه جان آتیب اللرده اویناییر.

تكه كئچی‌نین ائركه‌یینه دئییلیر. اونا بنزر بیر اویونجاق دوزلدیب و اؤزل بیچیمده اونا گئییم گئیدیریب، ساپ قوشوب، بایراما بیر نئچه گون قالمیش تكه اویناتما دبی آدیلا اوینادیلیر.

آخیر چرشنبه نین دببلری خالق آراسندا اوقدر چئشیتلی و اوقدر سایسیزدیر كی بوگونون اوزون بیر اولوس بایرامی و ائل بایرامی آدلاندیرماق اولار.بودببلردن بیر نئچه سی بئله دیر:

آخیر چرشنبه اوشاق بئشیگی دوزلدرلر

آخیر چرشنبه گون چیخمادان سواوستوندن آتلانارلار

آخیر چرشنبه كل و قوچ بوینوزنا قیرمیزی پارچا باغلارلار

آخیر چرشنبه حاماما گئدیب چیمك یاخشی اولار

آخیر چرشنبه ائودن پول ،الك،دوز،اون،بیتگی،اود،اودون وئرمزلر

آخیر چرشنبه یاندیرلمیش شمع یارمچلیق سوندورولمز.بوتون ائولرده ارته دن لامچا و چیراغلار یاندیریلار.

آخیر چرشنبه گونو زاحی اوستونه گئتمزلر

آخیر چرشنبه گئجه سی تئز یاتیلماز.

آخیر چرشنبه ائوده قازان آسارلار.

آخیر چرشنبه تازا اولنلری یادا سالیب اونلاری یادائلرلر.

****************************************************

چهارشنبه‌سوری یكی از جشن‌های ایرانی است كه در شب آخرین چهارشنبهٔ سال (سه‌شنبه شب) برگزار می‌شود.

در شاهنامهٔ فردوسی اشاره‌هایی درباره بزم چهارشنبه‌ای در نزدیكی نوروز وجود دارد كه نشان‌دهندهٔ كهن بودن این جشن است. مراسم سنّتی مربوط به این جشن ملّی، از دیرباز در فرهنگ سنّتی مردمان ایران زنده نگاه داشته شده‌است.

واژهٔ «چهارشنبه‌سوری» از دو واژهٔ چهارشنبه كه نام یكی از روزهای هفته‌است و سوری در زبان كُردی كه به معنی سرخ است ساخته شده‌است. آتش بزرگی تا صبح زود و برآمدن خورشید روشن نگه داشته می‌شود كه این آتش معمولاً در بعد از ظهر زمانی كه مردم آتش روشن می‌كنند و از آن می‌پرند آغاز می‌شود و در زمان پریدن می‌خوانند: «زردی من از تو، سرخی تو از من» در واقع این جمله نشانگر یك تطهیر و پاك‌سازی مذهبی است كه واژه «سوری» به معنی «سرخ» به آن اشاره دارد. به بیان دیگر شما خواهان آن هستید كه آتش تمام رنگ پریدیگی و زردی، بیماری و مشكلات شما را بگیرد و بجای آن سرخی و گرمی و نیرو به شما بدهد. چهارشنبه‌سوری جشنی نیست كه وابسته به دین یا قومیّت افراد باشد و در میان بیشتر ایرانیان رواج دارد.

پیشینه

یكی از جشن‌های آتش كه در ایران باستان برای پیش درآمد یا پیش‌باز نوروز برگزار می‌شده و آمیزه‌ای از چند آیین گوناگون است، جشن سوری بوده‌است. سوری به یك چم(معنی) سرخی است و اشاره به سرخی آتشی است كه در این روز می‌افروخته‌اند. در تاریخ بخارا آمده‌است:«چون امیر سدید منصوربن نوح به ملك نشست، هنوز سال تمام نشده بود كه در شب سوری چنان كه عادت قدیم است آتشی عظیم افروختند..». این آتش را در شب سوری كه هم‌زمان با روزهای بهیژك یا پنچهٔ دزدیده بود برای گریزاندن سرما و فراخوانی گرما، آن هم بیشتر بر روی بامها می‌افروختند كه هم شگون داشته و هم به باور نیاكانمان، تنورهٔ آتش و دود بر بامها، فروهر درگذشتگان را به خانه‌های خود رهنمون می‌كرده‌است. به دیگر سخن این آتش افروزی بر بام خانه‌ها، فرجامین گام از آیین‌های گاهنبار پنجه یا ده روز پایان سال است. این ده روز را ده روز فروردیان یا فروردیگان می‌گویند كه دربرگیرندهٔ پنجه كوچك(پنج روز نخست-اشتاد روز تا اناران- از ماه اسفند در گاهشماری زرتشتی، برابر با بیست و پنجم اسفند ماه بنا به گاهشمار رسمی كشور) و پنجه بزرگ (پنجهٔ دزدیه، پنج روز پایان سال) می‌باشد.

چند روز پیش از نوروز مردمانی به نام آتش‌افروزان كه پیام‌آور این جشن اهورایی بودند به شهرها و روستاها می‌رفتند تا مردم را برای این آیین آماده كنند. آتش افروزان، زنان و مردانی بسیار هنرمند بودند كه با برگزاری نمایشهای خیابانی، دست‌افشانی‌ها، سرودها و آوازهای شورانگیز به سرگرم كردن و خشنود ساختن مردمان می‌پرداختند؛ آنها از هفت روز پیش از نوروز تا دو هفته پس از نوروز با پدید آمدن تاریكی شامگاه، در تمامی جایهای شهر و ده آتش می‌افروختند و آن را تا برآمدن خورشید روشن نگاه می‌داشتند. این آتش، نماد و نشانهٔ نیروی مهر و نور و دوستی بود. هدف آتش‌افروزان برگرداندن نیروی فزاینده و نیك به مردمان برای چیره شدن بر غم و افسردگی بود. همین هدف مهمترین دلیل برپایی جشن سده در میانه زمستان هم هست.

شگفت اینجاست كه آیین آتش‌افروزی پیش از نوروز به گونه‌های دیگر در نزد مردمان دیگر كشورها نیز پدیدار می‌شود! آریاییان قفقاز هنوز در این شب هفت توده آتش می‌افروزند و از روی آن می‌جهند. بنا به آیینی كهن در سوئد، شبی كه والبوری خوانده می‌شود را به عنوان آغاز بهار می‌شمارند و در آن آتشی بزرگ افروخته و پیرامون آن به جشن و شادی می‌پردازند. همچنین نمونه دوردستی از آتش‌افروزی نوروزی را در نزد مردم روستاهای جنوب كشور رومانی گزارش كرده‌اند.

آیین آتش‌افروزی تا روزگار ما بر جای مانده و نام «چهارشنبه سوری» بر خود گرفته‌است. در ایران باستان بخش‌بندی هفته به شنبه و چهارشنبه و... نبوده و در گاهشماری ایرانیان هر یك از ۳۰ روز ماه نامی ویژه داشته‌است (امرداد، دی بآذر، آذر،... ، سروش، رشن، فرودین، ورهرام،... ، شهریور، سپندارمزد، خورداد و..). «هفته» ریشه در ادیان سامی دارد، كه باور داشتند خداوند، جهان را در ۶ روز آفرید و روز هفتم به استراحت پرداخت و آفرینش پایان یافت؛ و از همین رو روز هفتم را به زبان یهودی شنبد یا شنبه نامیده‌اند كه به معنی فراغت و آسایش است. بخش‌بندی روزها به هفته از یهود به عرب و از اعراب به ایرانیان رسیده‌است. اعراب دربارهٔ هر یك از روزهای هفته باورهایی داشته‌اند؛ برای نمونه اینكه ۴ شنبهٔ هر هفته روز شومی است.

منوچهری دامغانی هم اینگونه به این باور اشاره می‌كند: چهارشنبه كه روز بلاست باده بخور / به ساتكین می‌خور تا به عافیت گذرد

جشن «سور» از گذشته بسیار دور در ایران مرسوم بوده‌است كه جشنی ملی و مردمی است و «چهارشنبه سوری» نام گرفته‌است كه طلایه‌دار نوروز است.

در ایران باستان در پایان هر ماه جشن و پای‌كوبی با نام سور مرسوم بوده‌است و از سوی دیگر چهارشنبه نزد اعراب «یوم الارباع» خوانده می‌شد و از روزهای شوم و نحس بشمار می‌رفت و بر این باور بودند كه روزهای نحس و شوم را باید با عیش و شادمانی گذراند تا شیاطین و اجنه فرصت رخنه در وجود آدمیان را نیابند. بدین ترتیب ایرانیان آخرین جشن آتش خود را به آخرین چهارشنبه سال انداختند و در آن به شادمانی و پایكوبی پرداختند تا هم جشن ملی خود را حفظ كنند و هم بهانه بدست دیگران ندهند و بدین ترتیب چشن سوری از حادثه روزگار مصون ماند و برای ایرانیان تا به امروز باقی ماند.

دیدگاه زرتشتیان

از نظر زرتشتیان مراسمی كه امروزه برپا می‌شود به طوری كلی متفاوت با آن روزگار است چراكه آتش نماد مقدسی است و پریدن از روی آن به نوعی بی‌احترامی به آن نماد تلقی می‌شود. جشن آتش در واقع پیش درآمد جشن نوروز است كه نوید دهنده رسیدن بهار و تازه شدن طبیعت است. كوروش نیكنام، موبد زرتشتی و پژوهشگر در این باره می گوید: "ما زرتشتیان در كوچه ها آتش روشن نمی كنیم و پریدن از روی آتش را زشت می دانیم.

برخی آیین‌های سوری

سال نو - كوزهٔ نو

ایرانیان در شب چهارشنبه سوری كوزه‌های سفالی كهنه را بالای بام خانه برده، به‌زیر افكنده و آن‌ها را می‌شكستند و كوزهٔ نویی را جایگزین می‌ساختند. كه این رسم اكنون نیز در برخی از مناطق ایران معمول است و بر این باورند كه در طول سال بلاها و قضاهای بد در كوزه متراكم می‌گردد كه با شكستن كوزه، آن بلاها دور خواهد شد.

آجیل مشگل‌گشای، چهارشنبه سوری

در گذشته پس ار پایان آتش‌افروزی، اهل خانه و خویشاوندان گرد هم می‌آمدند و آخرین دانه‌های نباتی مانند: تخم هندوانه، تخم كدو، پسته، فندق، بادام، نخود، تخم خربزه، گندم و شاهدانه را كه از ذخیره زمستان باقی مانده بود، روی آتش مقدس بو داده و با نمك تبرك می‌كردند و می‌خوردند. آنان بر این باور بودند كه هر كس از این معجون بخورد، نسبت به افراد دیگر مهربان‌تر می‌گردد و كینه و رشك از وی دور می‌گردد. امروزه اصطلاح نمك‌گیرشدن و نان و نمك كسی را خوردن و در حق وی خیانت نورزیدن، از همین باور سرچشمه گرفته‌است.

پختن حلوا

فال‌گوشی و گره‌گشایی

یكی از رسم‌های چهارشنبه‌سوری است كه در آن دختران جوان نیت می‌كنند، پشت دیواری می‌ایستند و به سخن رهگذران گوش فرامی‌دهند و سپس با تفسیر این سخنان پاسخ نیت خود را می‌گیرند.

قاشق‌زنی

در این رسم دختران و پسران جوان، چادری بر سر و روی خود می‌كشند تا شناخته نشوند و به در خانهٔ دوستان و همسایگان خود می‌روند. صاحبخانه از صدای قاشق‌هایی كه به كاسه‌ها می‌خورد به در خانه آمده و به كاسه‌های آنان آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شكلات، نقل و پول می‌ریزد. دختران نیز امیدوارند زودتر به خانه بخت بروند.

شال انداختن

شال‌اندازی از دیگر مراسم شب سوری است كه تاكنون اعتبار خود را در شهرها و روستاهای همدان و زنجان حفظ كرده‌است. پس از خاموشی آتش و كوزه‌شكستن و فالگوشی و گره‌گشایی و قاشق‌زنی جوانان نوبت به شال‌اندازی می‌رسد. جوانان چندین دستمال حریر و ابریشمی را به یكدیگر گره زده، از آن طنابی رنگین به بلندی سه متر می‌ساختند. آنگاه از راه پلكان خانه‌ها یا از روی دیوار، آنرا از روزنه دودكش وارد منزل می‌كنند و یك سر آن را خود در بالای بام در دست می‌گرفتند، آنگاه با چند سرفه بلند صاحبخانه را متوجه ورودشان می‌سازند. صاحبخانه كه منتظر آویختن چنین شال‌هایی هستند، به محض مشاهده طناب رنگین، آنچه قبلاً آماده كرده، در گوشه شال می‌ریزند و گره‌ای بر آن زده، با یك تكان ملایم، صاحب شال را آگاه می‌سازند كه هدیه سوری آماده‌است. آنگاه شال‌انداز شال را بالا می‌كشد. آنچه در شال است هم هدیه چهارشنبه سوری است و هم فال. اگر هدیه نان باشد آن نشانه نعمت است، اگر شیرینی نشانه شیرین كامی و شادمانی، انار نشانه كسرت اولاد در آینده و گردو نشان طول عمر، بادام و فندق نشانه استقامت و بردباری در برابر دشواری‌ها، كشمش نشانه پرآبی و پربارانی سال نو و اگر سكه نقره باشد نشانه سپیدبختی است.

حاجت خواهی از توپ مروارید

توپ مروارید، یك توپ نظامی بزرگی واقع در میدان ارگ تهران قدیم، روبروی نقاره‌خانه قدیم. وجه تسمیه این توپ معلوم نیست اما برخی (كتیرائی، ۱۳۷۸) علت نامگذاری را چند رشته مروارید ذكر كرده‌اند كه به دهانه توپ آویزان بوده‌است. نوشته حك شده روی توپ نام سازنده آنرا اسماعیل اصفهانی و سال ساخت آنرا ۱۲۳۳ (به امرفتحعلی شاه قاجار (حكومت: ۱۲۱۲-۱۲۵۰)) ذكر كرده‌است. این توپ هم اكنون در مدخل ساختمان شماره هفت وزارت امور خارجه قرار دارد.

این توپ در فرهنگ عامه حائز اهمیت بوده‌است به نحوی كه در دوران قاجار خرافات بسیاری پیرامون آن شكل گرفت و مردم برای گرفتن حاجتهای خود به آن توسل می‌جستند.رواج خرافاتی از این قبیل ، باعث شده بود عده ای از زنان و دختران ، به نیت حاجت روایی و بخت گشایی به دورش جمع شوند و به آن دخیل ببندند، بخصوص در شبهای بیست وهفتم ماه رمضان و شبهای قدر . درشب چهارشنبه سوری نیز زنان و دختران پول و شیرینی و كله قند به نگهبانان توپ می دادند تا در اجرای مراسمشان آزاد باشند.صادق هدایت كتاب توپ مرواری را در انتقاد از خرافات رایج میان مردم در باره این توپ با توجه به اوضاع سیاسی و اجتماعی آن دوره نوشت.

چهارشنبه سوری در شهرهای گوناگون

شیراز

افروختن آتش در معابر و خانه‌ها، فالگوشی، اسپند دود كردن، نمك گرد سر گرداندن. در موقع اسفند دودكردن و نمك گردانیدن، وردهای مخصوصی وجود دارد كه زنان می‌خوانند. در گذشته قلمرو چهارشنبه سوری در شیراز صحن بقعه شاه چراغ بوده و در آنجا نیز توپ كهنه‌ای است كه مانند توپ مروارید تهران زنان از آن حاجت می‌خواهند.

كردستان

در شهرهای كردنشین ایران ،رسوم و مراسم آخرین چهارشنبه سال و نوروز بدین ترتیب است كه ابتدا برفراز كوه ها؛ بالاترین نقطه كوه آتش روشن می كنند و همچنین در مكانی مناسب آتش بزرگی افروخته به دورآن به رقص محلی و پایكوبی میپردازند،(مانند نوعی سپاسگزاری و نیایش ) كُردها از دیرباز آتش را گرامی و مقدس میپنداشتند و در ادبیات كُردی بسیار از آتش و مراسم نوروز كُردها یادشده است.

اصفهان

افروختن آتش در معابر، كوزه‌شكستن، فالگوشی، گره‌گشایی و غیره كاملاً متداول است و تمام آن آدابی كه در تهران معمول است در اصفهان نیز رواج دارد. شكوه شب چهارشنبه‌سوری در اصفهان از تمام شهرهای ایران بیشتر است.

تبریز

آتش‌بازی و گره‌گشایی از قدیم معمول بوده‌است. آتش‌افروختن در این اواخر متداول شده‌است.در گذشته به جای آتش‌افروختن و پریدن از روی آن صبح روز چهارشنبه كودكان و جوانان از روی آب روان پریده و جمله « آتیل ماتیل چرشنبه بختیم آچیل چرشنبه» را میگفتند.آجیل و میوه خشك خوردن از ضروریات است و ترك نمی‌شود اگر دوست یا مهمان و تازه‌واردی داشته باشند باید حتماً شب چهارشنبه‌سوری خوانچه‌ای از آجیل خام و میوه خشك برای او بفرستند. در تبریز آب‌پاشی از بام خانه‌ها بر سر عابرین نیز رایج است كه از آداب دوران ساسانیان بوده و هنوز در میان ارمنیان و زردشتیان ایران معمول است كه در یكی از جشن‌های خود بر یكدیگر آب می‌ریزند.

اهواز

در اهواز نیز مانند بیشتر نقاط ایران در آخرین سه‌شنبه شب سال برگزار می‌شود. این مراسم معمولا با حوادثی نظیر آتش‌سوزی و آسیب‌دیدگی‌های جسمی نیز همراه است. این مراسم بیش‌تر در زیتون كارمندی و كارگری, كیانپارس, شهرك نفت و طالقانی, شركت‌كنندگان بیشتری دارد و بهمین خاطر معمولا در مسیرهای منتهی به این نواحی محدودیت‌های ترافیكی چند ساعته درنظر گرفته می‌شود.از دیگر آئین‌های چهارشنبه سوری كه در اهواز اجرا می‌شود مراسم قاشق‌زنی می‌باشد كه بیشتر كودكان به آن می‌پردازند.

لاهیجان

مردم در بعد ازظهر سه شنبه آتش درست میكنند و از روی آتش پرش میكنند و این جملات را تكرار میكنند:سرخی تو از من و زردی من از تو(به زبان محلی:سرخی تی،زردی می) ولی جوانان امروزه در اینجا بیشتر از مواد منفجره برای این روز استفاده میكنند.

منبع : wikipedia